बिचरा ! पशुपतिनाथ

हिन्दुहरुको तिर्थस्थल पशुपतिनाथ मन्दिरको दुईवटा पाटा हेरौँ ।
एउटा पाटो यस्तो छ : हिन्दुहरुका महादेवको मन्दिर । संसारभरका हिन्दुहरुका लागि सबैभन्दा ठुलो तिर्थस्थल । राजधानीको सुविधासम्पन्न स्थानमा अवश्थित । जहाँ हरेक दिन हजारौं मानिसहरुको भिड लाग्ने गर्छ । जहाँ दिनहुँ हजारौं दर्शनार्धीले लाखौं रुपैयाँ चढाउँछन् । जहाँ लाखौं रुपैयाँ दरका पुजाहरु हुने गर्छन् ।

अर्को पाटो : जहाँ मुलद्धारमै फोहोरको ह्रास हुन्छ । पवित्र वाग्मती वारपार गर्ने पुल जिर्ण र भत्किनै लागेको छ । बिग्रीएका बत्ति बनाउँन जहाँ महिनौं लाग्न सक्छ । मन्दिरहरु दिनानुदिन जिर्ण बन्दै छन् र, मर्मत सम्भारको अति खाँचो छ ।
अब पुर्व नेपालको दुर्गम स्थानमा रहेको पाथीभरा देवीको मन्दिरसँग यसको तुलना गरौं ।


पहिले, भौगोलिक स्थिती तथा तिर्थालुहरुको चाप र सहजताका कुरो
पशुपतिनाथ राजधानीको अतिसुगमस्थलमा रहेको मन्दिर हो । सवारीसाधन पशुपतिनाथको मन्दिरसम्म नै पुग्न सक्छन् । सवारी राख्न बाहिर ठुलो पार्किङ एरिया छ । पैदलयात्रुका लागि, नजिकको सडकबाट यो मन्दिर २ वा ३ मिनेटको पैदल दुरीमा पर्छ । हवाई यात्रुका लागि यसको छेउमै त्रिभुवन विमानस्थल पर्छ । यो विमानस्थल नेपालको सबैभन्दा ठुलो र एकमात्र अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल हो । बर्षदिन भरी नै पशुपतिनाथमा तिर्थालुहरु उल्लेख्यमात्रामा आउँने गर्छन् ।

तिर्थालुको भिड सम्हाल्न पशुपतिनाथमा छुट्टै सुरक्षाकर्मीको उपस्थिती रहने गर्छ । अझ विशेष दिनहरु जस्तै शिवरात्री, तिज, बालाचतुर्दशी आदिमा एकैदिन लाखौं तिर्थालुहरु हुने गर्छन् ।

पुर्वको पवित्र तिर्थस्थल मध्येको एक पाथीभरा देवीको मन्दिर ताप्लेजुङको सदरमुकामबाट १९ किलोमिटर टाढा पर्दछ । हवाई सुविधाका लागि सदरमुकाममा साना विमानहरु अवतरण गर्न सक्ने सुकेटार विमानस्थल भएपनि मौसमको कारण नियमित उडान भने हुन सक्दैन ।

करिब १२,४४८ फिटको उचाईमा रहेको यो मन्दिर पुग्न नजिकको यातायात सुविधा भएको ठाउँबाट डेड दिनको पैदल यात्रा गर्नुपर्छ । मन्दिर रहेको स्थानमा हिमपातका कारण सामान्यतया, मंसिर, पुस र माघमा भने तिर्थालुहरुको उपस्थिती लगभग शुन्य हुन्छ । अझ चिसोका कारण कातिक तथा फागुनमा पनि तिर्थालुहरु एकदम कम मात्रामा जान्छन् ।

अब, आम्दानीको कुरो
हिन्दुहरुका महादेव पशुपतीनाथको मन्दिरमा गतबर्षको आम्दानी नगद तर्फ १० लाख ८६ हजार रुपैयाँ भएको रहेछ । त्यस्तै जिन्सी तर्फको आम्दानी १४ तोला सुन र ८ केजी ८० ग्राम चाँदी रहेछ ।

त्यस्तै, भौगोलिक रुपमा विकट पाथीभराको गतबर्षको आम्दानी १३ लाख रुपैयाँ रहेछ । यसपाला भने साउन देखि कात्तिक सम्ममा मात्र १४ लाख रुपैयाँ जम्मा भईसकेको जनाइएको छ । गत कातिक २ र ३ गते मात्र ४६ हजार रुपैयाँ जम्मा भएको थियो रे ।


अनि, मेरो कुरो
स्मरण रहोस्, पशुपतिमा एकैदिन भक्तहरुले लाखौं रुपैयाँका विशेष पुजा तथा होमादि गर्ने गर्दछन् । विशेष पुजाहरुका लागि छुट्टै दर कायम गरिएको छ, जसलाई नेपालका आमनागरिकले नसोचे पनि हुन्छ । यसबाट आएको रुपैयाँ पशुपतिनाथका पुजारीहरुले लिने गर्छन् । यस्ता विशेष पुजाहरु मात्र नभएर नियमित रुपमा भक्तहरुले चढाएको दानबाट पनि लाखौं रुपियाँ उठ्ने गर्छ । त्यसका अतिरिक्त विदेशी पर्यटकबाट, घाटमा लाश जलाए वापत पनि पशुपतिनाथमा पैसा आउँने गर्छ । सुन्न जानुस्, बेलुका हुने आरतिका पनि प्रायोजक भक्तहरु हुने गर्छन् ।

त्यति धेरै पैसा उठे पनि पशुपतिनाथ स्वयम्को अवश्था भने उठेको छैन । दिनानुदिन जिर्ण बन्दै गएका छन् पशुपतिनाथका भौतिक साधनहरु । त्यत्रो आम्दानी कहाँ जान्छ ? पशुपतिनाथमा भक्तहरुबाट उठेको रकम पशुपतिमा नै लगाउँनु पर्ने होइन र ? के हामीले खोजी गर्न मिल्दैन ?

पशुपतिनाथको कल्याण होस्