तराई मधेसमा नयाँ आन्दोलन

केहि समय अगाडी मात्र नेपालका तीन मधेसी नेताहरुले भारतभुमीमा पुगेर आफ्ना प्रभुका अमृत वचन सुनेर नेपाल फर्किए । खुल्लम्खुल्ला ति नेताहरु भन्छन् नेपालको भावी राजनीति र रणनीतिका बिषयमा छलफल गर्न गएका थियौं । सबैलाई थाहा भएको कुरा हो, ति नेताहरुले तराईमा सशस्त्र युद्ध(?) गरिरहेका समुहसँग पनि भेटघाट गरेका थिए । आफ्नो देशको बिषयमा अरु देशबाट रणनीति तयार गरेर नेपाल फर्किने बित्तिकै तराईका बसहरुमा बम पड्किन थालेका पनि थिए । त्यो घटनासँगै आफुलाई मधेसको भाग्यविधाता ठान्ने ति नेताहरुले संविधानसभा भगं गर्नु पर्ने र नयाँ चुनाव गर्नु पर्ने भनेको पनि सुनिन थालिएको थियो । यसै बिच अब पुन अर्को बहस र आन्दोलन थपिएको छ तराई मधेसमा । यो बिषय उठान पनि प्रभुबाट नै बक्स भएको हो भन्ने कुरामा कुनै द्धिविधा छैन । तराईको पहिचान हटाएर के गर्न चाहान्छन् ति नेता यो भनि रहन आवश्यक छैन, जगजाहेर छ । तर यो आन्दोलनले पहिचानको लडाईलाई नयाँ उचाई दिनेमा भने कोसेढुगां सावित हुने छ । के हो त, तराईमा सुरु भएको नयाँ आन्दोलनको बिषय ?

कुनै विशेष दिनको साइत पारेर मन्दिरमा गई आफ्ना मन नपरेका बानी या कुलतलाई भगवान समक्ष चढाएर अब देखि छाड्छु भनेर प्रण गर्ने चलन नेपालमा पहिले देखि नै चलेकै हो । यसको सिको गर्दै भर्खर मात्र भारतबाट आफ्ना प्रभुको आशिर्वाद लिएर फर्किएका मधेसी दलका नेताहरुले प्रभुलाई आफ्नो भाषा नै चढाउँन चाहेका छन् । सद्भावना (महतो), तमलोपा, फोरम नेपाल र लोकतान्त्रिक लगायतका दलहरुले तराईमा व्यापक रुपमा बोलिने मैथिली, अवधी, भोजपुरी, थारु लगायतका भाषा भारतमा चढाउँन लागेका हुन् । यसको बदलामा उनीहरुले तराईमा हिन्दी भाषाको विस्तार गर्न लागेका छन् । ति दलहरुले राष्ट्रिय जनगणना २०६८ मा मातृभाषा हिन्दी लेखाउँन आफ्ना कार्यकताहरुलाई निर्देशन दिएका छन् । तर मैथिली साहित्य परिषद्का सहसचिव श्यामसुन्दर यादवका अनुसार नेपालमा कुनै पनि समुदायको मातृभाषा हिन्दी छैन । स्मरण रहोस् ०५८ को जनगणनामा ०.४७ प्रतिशतको मात्र भाषा हिन्दी थियो भने २७.९३ प्रतिशत नागरिक मैथिली, भोजपुरी, अवधी र थारु बोल्दछन् ।

मधेसवादी दलहरुको आधार क्षेत्र भनिने सिरहा र सप्तरीमा हेर्ने हो भने ०५८ को जनगणना अनुसार१३ लाख ६३ हजार ७ सयमा ३ हजार २ सयले मात्र हिन्दी भाषा प्रयोग गर्छन् ।

मिथिलाञ्चल क्षेत्रमा मैथिली भाषाको प्रभाव व्यापक छ । ऐतिहासिक साहित्य अनुसार मैथिली भाषाको जन्म सातौं शताब्दिमा नै भएको हो । हाल यस्को आफ्नै लिपी र व्याकरण छ ।

यदि हिन्दी भाषालाई मातृभाषा कै रुपमा यसको वकालत भए रहनसहन, भाषासंस्कृति र भोजनमा समेत अधिपत्य जमाएर यहाँको स्थानिय पहिचान माथी नै खतरा निम्तिन सक्छ । र, अन्तमा नेपालको भुमी भारतको उपनिवेश बन्ने स्थिती देखा पर्छ ।

यसकारण तथ्याकं तथा ऐतिहासिक दृष्टिकोणबाट पनि मैथिली भाषा तराईको पहिचान बनेको छ । तराईका जनताको हितमा राजनीति गर्ने भनिएका दलहरुबाट हिन्दी भाषाको मुद्दा उठाउँनु भनेको तिनीहरुको भित्री चरित्र पर्दाफास हुनु हो । यसबाट थाहा हुन्छ, आफुलाई मधेसवादी दलहरु भन्न रुचाउँने दलहरुको ग्य्राण्ड डिजाइन ।

जुनसुकै हालतमा भए पनि नेपालका भुमीपुत्रहरुले बोल्ने भाषालाई विस्थापन गरेर हिन्दीलाई मातृभाषाको स्थान दिनु हुदैन । आखिर हामीले बुझ्नु पर्छ, हाम्रो भाषा नै हाम्रो पहिचान हो ।

अन्त्यमा, आफ्नो भाषा जोगाउँन र हिन्दी भाषाको अतिक्रमणबाट बचाउँन क्रियाशिल तथा जनगणनामा हिन्दीलाई मातृभाषाको दर्जा दिलाउँनु हुदैन भनेर आन्दोलनको घोषणा गरेको मैथिली साहित्य परिषद् प्रति ऐक्यबद्धता जनाउँदछु ।

तपाईको पनि समर्थन छ नि होइन ?

मैथिली भाषा बारे जान्न यहाँ click गर्नुहोस्