किताब छैन मैले कसरी पढ्नु ? [request by a school boy]

-सन्दिप कार्की, मोरङ्ग-
सुर्यको दिनको उज्यालोमा सानो दियोको उज्यालो हराउँनु प्राकृतिक कुरा हो । यसरी नै देशको मुल कानुन संविधान बन्ने कुरा नै अनिश्चित भएको समयमा अरु वर्गविशेषका कुराहरु, बिषयहरु र समस्याहरु अत्यन्त झिनामसिना लाग्नु एकहदमा स्वभाविक पनि होला । तर खुकुरीको चोट अचानोलाई मात्र थाहा हुन्छ भने जस्तो साना भनि हेपिएका बिषयले पनि भोग्नेलाई पारेको अफ्ठ्यारो पिडितलाई मात्र थाहा हुँदोरहेछ । देशलाई अफ्ठ्यारो भयो भनेर कराइरहेको आवाजमा भलै ति अन्य बिषयबाट पिडितको आवाज एकदम सानो होस् तर याद गर्नुपर्ने कुरा यो छ कि त्यो सानो आवाज भित्र पनि ठुलो भनिएको आवाजमा जस्तै निराशा हुनसक्छन्, चेतना हुनसक्छन्, आक्रोस या प्रलाप हुन सक्छन् । मेरो आवाज त्यस्तै भएको छ, जस्तो दिनको उज्यालोमा दियो प्रकाश हुन्छ ।


खासमा म, कक्षा दशमा सरकारी विद्यालयमा अध्ययनरत पिडित विद्यार्थी हुँ । मैले कक्षा दशमा अध्ययन गर्न सुरु गरेको दुई महिना हुन लाग्यो तर अहिलेसम्म मसँग कक्षा दशका लागि आवश्यक सम्पुर्ण पाठ्यपुस्तक छैन । निजी विद्यालयमा विद्यालय भित्रै पाठ्यपुस्तक विक्री भए भनेर पुस्तक विक्रेताले विरोध गरेको मैले सुनेको छु । तर यसको विपरित दैनिकजसो म पाठ्यपुस्तक पाउँने आशामा करिब एक र आधा घण्टाको यात्रा गर्दछु । विडम्बना त यो छ कि मैले मेरा पाठ्यपुस्तक त्यती गर्दा पनि पाउँन सकिरहेको छैन । बिना पाठ्यपुस्तक विद्यालय जानु र दिएका गृहकार्य गर्न नसक्नुको कारण म भित्र उब्जिने मानसिक द्धन्द्ध मैले कसरी सामना गर्न सक्छु ? यो मानसिक स्थितीमा म कसरी अब्बल नम्बर ल्याएर पास गर्न सक्छु ? किताब नभएकै कारण मेरो अध्ययन डामाडोल भएको स्थितीमा मैले कहाँ गएर गुनासो गर्ने ?

यो यसपालीको मात्र घटना होइन । हरेक बर्ष यस्तै हुन्छ । त्रैमासिक परिक्षा सुरु हुनु भन्दा पहिले सबै पाठ्यपुस्तक हात पार्नु सरकारी विद्यालय पढ्ने मोफसलका विद्यार्थीका लागि पुरा नहुने सपना भएको छ । अर्धबार्षिक परिक्षा आइपुग्न लाग्दापनि पुस्तक पुरा गर्न गा¥हो हुन्छ । एसएलसीमा किन विद्यार्थी कम पास हुन्छन् ? किन सरकारी विद्यालयमा पढाई खस्कदो छ ? भनेर लाखौं खर्च गरेर हुने गोष्ठी र बैठकमा किताब समयमा नै विद्यार्थीको हातमा नपुगेको बारेमा छलफल हुन्छ कि हुदैन, मलाई थाहा छैन । तर हामीलाई सँधै एउटै बिषयले पोल्ने गर्दछ, किताब छैन मैले कसरी पढ्नु ?

भन्नलाई त हामी भविष्यका कर्णधार हौ । अनि त्यही भविष्यमा हामी निजी र सरकारी विद्यालय पढ्ने सबैलाई एउटै तराजुमा जोखिन्छ, अनि हामी कसरी समान हुन सक्छौ ? एउटा कक्षाबाट अर्कोमा उक्लने बार्षिक परिक्षा सकिने साथ ब्रिजकोर्स पढ्ने शहरिया विद्यार्थी र आधाबर्षसम्म पुरा किताबको आशामा हरेक दिन पुस्तक पसल चाहार्ने हामी मोफसलका विद्यार्थीहरु कसरी एउटै प्रतिस्पर्धा गर्न सक्छौं ? राजधानी तथा सुगम स्थानका र हामी जस्ता दुरदराजका सबैलाई एउटै तराजुमा राखेर थोकमा जोख्नु कतिको न्यायपुर्ण छ ? प्रश्न सबैका लागि हो ।

म भर्खर सोह्र बर्ष पुगेको छु । मेरो पनि भविष्यका लागि आफ्नै सपनाहरु छन् । र, ति सपनाहरु पुरा गर्ने मेरो आफ्नै खाकाहरु छन् । तर खोइ मसँग त्यसका लागि आवश्यक पुर्वाधारहरु ? म देख्दैछु, मेरो पुर्वाधारहरु क्रमशः साघुरिदै छन् अनि मेरो खाका र मेरो गन्तव्य विस्तारै खाडी क्षेत्रको मरुभुमितिर सोझिदैछ । मेरो बुबाआमा सबै जना भन्नुहुन्छ, बेला बेला भेटिने गरेका स्थानिय बुज्रुक नेताहरु पनि भन्नुहुन्छ, शिक्षाको उज्यालो घामले जीवनको अन्धकार हटाउँछ । तर खोई बुझिदिएको, मसँग पढ्ने किताब छैन, मैले कसरी पढ्नु ?