राकेश सुद तह लागेकै हुन् त ?

-सूर्यनाथ उपाध्याय-

भारतिय राजदुत महोदयले बल्ल परराष्ट्र मन्त्रालय मार्फत प्रधानमन्त्रीलाई भेट्ने कुटनीतिक मर्यादाको पालन गर्नुभएछ । प्रधानमन्त्री वा मन्त्रीले आफ्नो मर्यादामा बसिदिए अरुले पनि बाध्य भएर मर्यादा भित्र बस्नुपर्दो रहेछ भन्ने उदाहरण पनि यस भेटले प्रस्तुत गरेको छ । आशा गरौं अबदेखि यस्तो मर्यादा राजदुत महोदयले र हाम्रा मन्त्रीहरुले पालना गर्नेछन् । (अरुबेला कुर्लिएर सबैका सामु पर्ने सुदले यो भेटमा भने गन्गन गरेको समाचार मार्फत थाहा भएको छ । कुटनीतिक मर्यादा बाहिर गएर व्यबहार देखाएको भनेर नेपाल र उनकै देश भित्र पनि विवादमा तानिएका राजदुत सुदको उनको देशले मन नपराएको सरकारको प्रधानमन्त्रीसामु गरेको गन्गनको कारण यस्तो थियो ।)

राजदुत महोदयले प्रधानमन्त्रीसितको भेटमा आफुलाई विभिन्न भागमा कालो झण्डा देखाएको र माओवादी कार्यकर्ताले विरोध गरेकोमा गुनासो गर्नुभएछ । वास्तवमा कुनै पनि विदेशी कुटनीतिक नियोगका प्रमुखलाई यस्तो गर्नु अभद्र व्यवहार हो । यस्तो गर्नु हुन्न । तर एकछिन विचार गरौ, यस्तो किन भइरहेछ ? यस्तो हुनुमा स्वयम् भारतिय राजदुतको काम गर्ने तौरतरिका पनि जिम्मेवार छ । दुई राष्ट्रबीचको कुटनीतिक सम्बन्ध राज्यबीचको औपचारिक सम्बन्ध हो । त्यस सम्बन्धलाई औपचारिक रुपले राज्य राज्यबीच राखिनु पर्छ । तर, भारतिय राजदुत महोदय यहाँका राजनीतिक दल र त्यसका नेताहरुसित विशेष सम्बन्ध राख्नुहुन्छ । उहाँलाई कुनै दल प्यारो छ र, कुनै छ्रैन । उहाँको देशका विशेष प्रतिनिधी यहाँका केही दलका नेता र केही वर्गका नेताहरुलाई एउटा समुह मानेर तिनीहरुलाई राजदुतावासमा बोलाएर विशेष मन्त्रणा गर्नुहुन्छ । र, सायद निर्देशन दिनुहुन्छ । यहाँको आन्तरिक राजनीतिमा प्रत्यक्ष हात हाल्नुहुन्छ अनि त्यसको परिणाम स्वभाविक रुपमा त्यस्तै नै हुने भयो ।

जब भारतिय राजदुत राकेश सुद गाउँगाउँमा आफुलाई मनपरेका विकास योजना बाँड्दै हिड्नुहुन्छ, कसैलाई काखा र कसैलाई पाखा गर्नुहुन्छ । सरकारले गर्नुपर्ने शिलान्यास र उद्घाटन आफै गर्दै हिड्नुहुन्छ अनि त्यसबेला कुटनीतिक मर्यादाको कुनै ख्याल गर्नुहुदैन भने त्यसको परिणाम यस्तै त हुन्छ ।

के उहाँको देशमा विदेशका राजदुतलाई यस्तो छुट छ ? बाहिरबाट देख्दा यो सहयोग नै हो तर यस्तो अमर्यादित सहयोगले जनताको मन जित्न र स्वभिमान खरिद गर्न सकिदैन । जहाँसम्म नेपाल सरकारको कुरा छ, उहाँको सरकारको दबाबको सामुन्ने एउटा गरिब र कमजोर देशको सरकारले के नै गर्नसक्छ र ? तर जनता त जनता नै हुन्, स्वभिमान त हुन्छ नै । भारतिय राजदुत महोदयले आफ्नो बानी सुधार्ने अनि सरकारले विदेशी राजदुतहरुलाई कुटनीतिक मर्यादा भित्र राख्ने गरेमा भारतको सम्बन्धलाई समुधुर बनाउँन सकिन्थ्यो कि !