सावधान ! पसल र बजार बिषले भरिदैछ

फोटो साभार

गुँदपाक भन्ने बित्तिकै सबैले सम्झने एउटै ठाउँ हो, काठमाडौं नयाँ सडकको गुँदपाक भण्डार । यो गुँदपाक भण्डारमा हरेक दिन जुनसुकै बेला पनि उपभोक्ताको भीड लाग्थ्यो । व्यापारीले एकछिन हात खाली राख्न पाउँदैनथिए । कम्तीमा पनि १५ मिनेट लाइनमा पर्खेर मुश्किलले गुँदपाक किन्न पाइन्थ्यो ।

सबैभन्दा राम्रो र शुद्ध गुँदपाक पाइन्छ भनेर नयाँसडक पुग्ने उपभोक्ता अहिले झसँग भएका छन् । सोमबार वाणिज्य विभागले अनुगमन गर्दा थाहा भयो, निकै लोकपि्रय गुँदपाक पसलले म्याद गुज्रेका र सडेगलेका मिठाइबाट गुँदपाक र पुष्टकारी बनाउने रहेछ । चर्चित गुँदपाक भण्डारको यो हविगत थाहा पाउने बित्तिकै वाणिज्य विभागले पसल सिल गरेको छ ।
धेरैको मन जितेको गुँदपाक नै दुषित खाद्यवस्तुबाट बन्ने रहेछ भने उपभोक्ताले हरेक दिन प्रयोग गर्ने अरु खाद्य वस्तुको हालत के होला ? ‘कुन खाद्य वस्तु शुद्ध छ भनेर ग्यारेन्टी गर्न नै मुश्किल छ’ उपभोक्ता अधिकारकर्मी रामचन्द्र सिम्खडाले भन्नुभयो -’हामीले बिहानदेखि बेलुकासम्म प्रयोग गर्ने सबै खाद्य वस्तु कुनै न कुनै रुपमा अशुद्ध छन् ।’



हरेक वस्तुमा मिसावट
बिहान उठ्ने बित्तिकै धेरैले दूध या चिया खोज्छन् । खोजी गर्दै जाने हो भने दूधमा पनि धेरै अखाद्य  वस्तु मिसाइएको हुन्छ । केही दिनअघि संसदीय अनुगमन समितिले काठमाडौंका दूईवटा दूध डेरीमा अनुगमन गर्दा अखाद्य वस्तु मिसाउने गरिएको पाइयो । विशेष गरी दूधमा कास्टिक सोडा, युरिया, साबुनको झोल जस्ता अखाद्य वस्तु मिसाइने गरिन्छ । जसले दूधलाई फाट्न दिंदैन । पानी मिसाउने प्रवृत्ति त सामान्य भैसक्यो । धेरै डेरीका दूध गुणस्तरीय नहुने उपभोक्ता अधिकारकर्मीको भनाइ छ ।

दूध मात्रै होइन पसलबाट किनेर खाइने तरकारी, फलफूल, चामल, तेल, पिठो, मसला लगायत हरेक खाद्य वस्तु स्वास्थ्यका लागि कुनै न कुनै दृष्टिकोणबाट खराब छन् । तरकारी र फलफूलमा धेरै विषादी मिसाइएको हुन्छ । यस्तै छिटै बढाउन हर्मोन राखिन्छ भने फलफूल पकाउनको लागि पनि औषधि प्रयोग गरिन्छ । महंगो चामलमा सस्तो चामल, ढुंगा मिसाइन्छ । मैदामा पीठो मिसाइन्छ । मरमसला र मिठाइमा पनि यस्तै अखाद्यवस्तु मिसाइएको हुन्छ ।

के खाने त ?
डाक्टरहरुका अनुसार शहरबजारमा किनेर खाइने कुनैपनि खाद्यवस्तु पूर्ण रुपमा शुद्ध छैनन् । खाद्य वस्तुमा अखाद्य पदार्थ, विषादी र हर्मोन मात्रै होइन खसी, कुखुरा जस्ता मासुका लागि प्रयोग हुने पशुपंक्षीमा पनि एन्टीबायोटिकको मात्रा बढी हुन्छ । ‘विषादी, हर्मोन र एन्टीबायोटिकका कारण हाम्रो स्वास्थ्यलाई निकै बेफाइदा गर्छ’ टेकु अस्पतालका डाक्टर देवीप्रसाद भुषालले भन्नुभयो -’खानेकुरासँगै हामीले हरेकपटक रोग उत्पन्न गराउने पदार्थ पनि सेवन गरिरहेका हुन्छौं ।’ यस्ता खाद्यवस्तुको कारण रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुने, दुर्बलता बढ्न जस्ता समस्या देखिन्छन् ।

‘प्राकृतिक खानेकुरामा जोड दिनु नै यस्ता समस्यबाट जोगिने सबैभन्दा उत्तम विकल्प हो’ डाक्टर भुषालले भन्नुभयो -’किनेर भन्दा आफैंले उत्पादन गरेका खाद्यवस्तुमा बल गर्नुपर्ने बेला आएको छ ।’ आफैंले उत्पादन गर्न नसकेपनि अर्गानिक तरकारी र फलफूलमा ध्यान दिएमा अखाद्य वस्तु सेवनबाट केही हदसम्म भएपनि जोगिन सकिने उहाँको भनाई छ ।

अनुगमन र नियन्त्रणको प्रयास
वाणिज्य विभागले बेलाबेला ढोल बजाएर बजार अनुगमन गर्छ । तर उसको अनुगमनबाट उपभोक्ता अधिकारकर्मी सन्तुष्ट छैनन् । ‘विभागले देखावटी रुपमा मात्रै अनुगमन गर्ने गरेको छ’ उपभोक्ता अधिकारकर्मी रामचन्द्र सिम्खडाले भन्नुभयो -’प्रभावकारी अनुगमन हुन नसक्दा हरेक ठाउँबाट उपभोक्ता ठगिने गरेका छन् ।’ तर विभागका महानिर्देशक अनिलकुमार ठाकुर भने प्रभावकारी अनुगमन भैरहेको बताउनुहुन्छ । ‘हामीले नियमित रुपमा बजार अनुगमन गरिरहेका छौं’ ठाकुरले भन्नुभयो-’चाडपर्वको बेला भने अनुगमनलाई अझै तीव्रता दिने गरिएको छ ।’



गुणस्तर जाँच्ने र मिसावट हेर्ने अधिकार नभएकोले समस्या भएको विभागको भनाई छ । ठाकुरका अनुसार उपयुक्त कानुनको अभावमा कार्वाही गर्न सकिएको छ । यसको लागि कानुन संशोधनको तयारी भैरहेको उहाँले बताउनुभयो । कानुन बन्ने बित्तिकै उपभोक्तामाथि ठगी गर्नेहरुलाई कार्वाही गर्न सजिलो हुने विभागको भनाई छ ।
(साभार : अनलाईनखबर)


यसरी हेर्दा नेपाली बजार बिषले भरिदैछ । हरेक वस्तुमा बिषको मात्रा बढ्दैछ । लोभ, नैतिकता र व्यवसायिक आदर्शको कमिले मात्र होईन, सरकारी लाचारीले पनि बजार ैबिषमय भएको छ । नागरिकले बिषको विकल्पमा बिष नै लिनु पर्ने बाध्यता बन्दैछ ।