सुन्दरताको पोष्टमार्टम

-हरिहर शर्मा-
‘बाहिरी सुन्दरता पनि के सुन्दरता, भित्री सुन्दरता पो सुन्दरता’, यसप्रकार जतिसुकै आदर्श छाँटेपनि बाहिरी सुन्दरतामा जो कोही मोहित हुने गर्छ । भित्री मन बुझ्ने काम दोस्रो प्राथमिकतामा पर्छ । यो बाध्यता पनि हो । किनकि भित्री मन बुझ्नु बाहिरी सुन्दरता हेर्नुजति सहज र सुलभ छैन । नजरमा आउने हरेकको क्षणभरमै आन्तरिक मोहक जाँच्ने काम गर्न गाह्रो छ । त्यसैले होला, आँखाले जे देख्यो बाहिरी पुष्टता, मनले त्यसै अनुसार परीक्षण गर्छ र दोस्रो पक्षमा आकर्षणको न्यूनतम खुराक विद्यमान रहे नरहेको मूल्याङ्कन गर्छ ।

सुन्दरताप्रतिको यस्तै मानवीय सोचाइ बुझेर होला, आफूलाई सजाएर राख्न कसैले कुनै कसर बाँकी राख्दैनन् । यस्तो बुझाइ जन्मिएपछि बच्चाले सास फेर्न जानेजत्तिकै स्वचालित छ । यो कुरा वेग्लै हो, सजिने होडमा कहिले कोही अगाडि रहन्छन् भने कहिले कोही पछाडि । यो एउटा पाटो भयो भने अर्कोतिर, सुन्दरता दृष्टिकोणमा निर्भर रहने सापेक्ष विषय हो । एकले गरेको लचकताको विश्लेषण अर्काका लागि अरुचिकर भद्दा बयान हुनसक्छ । कोही त्यही एउटैमा समाहित हुन चाहलान्, जहाँ बाँकी कसैको ध्यानसम्म गएको हुँदैन ।
स्व–मूल्याङ्कन गाह्रो विषय हो । कुनै वक्ताले कस्तो बोलेछुँ भनेर जाँच्नका लागि आफ्नो आवाज रेकर्ड गर्नुपर्ने हुन्छ । सुन्दरताको मामलामा पनि आफैले आफैलाई परीक्षण गर्न सहज छैन । जब ठाँटिएर वा ठाँटिने क्रममा ऐनाअगाडि उभिन्छौँ, तब ऐनाले हाम्रो बाहिरी आवरण जस्ताको तस्तै देखाउँछ । ऐनाको गुणस्तरमा प्रतिबिम्बको स्तर निर्भर हुने तथ्य छाडौँ, त्यो धेरै मिहिन कुरा ! हामीमध्ये कमै हौँला, ऐनाले देखिएको आफ्नो पहिलो प्रतिबिम्बबाटै सन्तुष्ट हुने । असन्तुष्टिको क्रमसँगै सुरु हुन्छ, सुन्दर देखिने थप अभ्यासको सुरुवात ।

कर्ताले आफूलाई विभिन्न कोणमा ढल्काउँछ । कर्ता घुम्छ । निहुरिन्छ । तन्किन्छ । कपाल मिलाउँछ । नङदेखि नङसम्म नियाल्छ । छाती छोपिएको छ भने अलिकति बढी प्रदर्शन गर्छ । छाती खोल्ने जमाना जो छ ! पुरुषहरुलाई जोन बन्नु छ, महिलाहरुलाई विपाशा ! जाडोमा नुहाउन नसक्ने कर्ता लुगाबाहिर अत्तर छर्कन्छ, कोखा गन्हाइरहेकै किन नहोस् ! ऐनामा देखिएको प्रतिबिम्ब अनुभवी फोटोग्राफर बन्छ र यता कर्ताबाट पोज दिने काम हुन्छ । जुन बेला आकर्षण र सुन्दरताको माथिल्लो स्तर झल्किन्छ प्रतिबिम्बमा, कर्ता मुस्कुराउँछ ।

(अब केही खुलेर कुरा गरौँ ।) आजकलका केटाहरु आफ्नी गर्लफ्रेण्डलाई अरु सुन्दर बनाउन हेयर स्टाइल चेञ्ज गर्न दबाब दिन्छन् । तर केटीको छुच्चो बानी छाडाउन सक्दैनन् ।  केटीले केटालाई सर्ट पाइण्ट छाड्न लगाई जिन्स र टिसर्टतिर तान्छे । तर केटाले खाइरहेको चुरोट छोडाउन सक्तिन । श्रीमतीको दवावमा योगाश्रम र जिमखाना धाउने प्रौढहरु पनि कम छैनन् । हुनेवाला श्रीमान्/श्रीमतीलाई ‘व्यक्तित्व र स्वास्थ्य’ को नाममा मोटाइ घटाउन कन्भिन्स गराउन खोज्ने युवाजमात ठूलै छ । मोटाहरुको गुनासो भने अर्कै, ‘के गर्नु पानी खाए पनि मोटाइन्छ !’

‘सुन्दरता नारीहरुको पेवा होईन ।’ कहिलेकाही पुरुष मनभित्र यस्तो विद्रोही सोच जन्मिन्छ । तथापि, सुन्दरता भन्नेवित्तिकै नारीकै प्रसङ्ग अगाडि आउँछ । पुरुषमा सुन्दरता देखिदिने नजर कसैसँग भएको भए कुनै सङ्घसंस्था वा ‘नाफामुखी’ कार्यालयमा छिर्नेवित्तिकै सुन्दरी युवतीको साँटो सुन्दर (!) युवकको दर्शन पाइँदो हो । यस्तो अपवाद दूर्लभ छ । बडेमानको गाडी होस् वा हातमै अट्ने मोबाइल, यिनको बिक्री प्रबर्द्धन गर्न सुन्दर युवतीहरु खटाइन्छन् । सामानमा कम र युवतीमा बढी ध्यान जाने पागल आँखाहरु पनि त्यस्तै !

सुन्दरताप्रतिको जुन बढ्दो आकर्षण छ, यसलाई गलतै ब्याख्या गरिहाल्नुपर्ने अवस्था छैन । मानवीय सफलतामा व्यक्तित्वले ठूलो भूमिका खेल्छ । ज्ञान, सीप, कार्यसम्पादन, पहिरन, आत्मविश्वास, जनसम्पर्क गर्ने शैली साथै व्यक्तित्व निर्धारण गर्ने अर्को तत्व सुन्दरता पनि हो । पहिलो हेराइलाई जीवन्त र दीर्घकालसम्म स्मरणीय बनाउन पनि परस्परको आकर्षण महत्वपूर्ण हुन्छ । र, आकर्षणका लागि सुन्दरताको हात रहन्छ ।

बाहिरी सुन्दरताको बखान गरिरहँदा व्यक्तिमा अन्तरनिहीत भित्री सुन्दरता र विशिष्टताको अवमूल्यन गरेजस्तो देखिएको हुनसक्छ । त्यसो होईन । भित्री प्रतिभा त व्यक्तिको सर्वाधिक ठूलो गहना र प्राप्ति हो, जसको अवशान कहिल्यै हुँदैन, बाहिरी सुन्दरताको जस्तो । व्यक्ति मरेर गएपनि उसले छर्न सकेको भित्री प्रतिभा र विचार कहिल्यै पनि मर्दैन । र यो पनि सत्य हो कि भित्री प्रतिभा प्रष्फुटन हुने अवसर सृजना गर्नमा बाहिरी सुन्दरताले ‘पनि’ भूमिका खेल्ने गर्छ ।
yuba21harihar@yahoo.com
www.facebook.com/yuba21harihar